Doroczny Koncert Bożonarodzeniowy

Utwory bożonarodzeniowe pochodzące m.in. z Gwinei, Japonii i Stanów Zjednoczonych oraz polskie pieśni z okresu renesansu, a także wirtuozerskie opracowania kolęd kaszubskich w czwartek 28 grudnia w Archikatedrze Oliwskiej zaprezentuje Polski Chór Kameralny pod dyrekcją Jana Łukaszewskiego.

Muzyka towarzyszy ludziom od zawsze, szczególnego znaczenia nabiera w momentach ważnych. Dziś śpiewamy już może rzadziej, ale nasza kultura i tradycja w dużej mierze opiera się na muzycznej celebracji wydarzeń istotnych zarówno dla pojedynczych osób, jak i z punktu widzenia większych grup społecznych. Z tego powodu na przestrzeni wieków wypracowaliśmy obszerne zbiory śpiewów ślubnych i pogrzebowych, stąd też pochodzi bogata tradycja utworów związanych z dużymi świętami, a jednym z nich jest Boże Narodzenie. W programie koncertu sięgniemy do różnorodnego dziedzictwa różnych kultur. Chcemy zaprezentować, jak fakt narodzenia Chrystusa wyrażany był językiem muzycznej wrażliwości w różnych zakątkach świata na przestrzeni dziejów.

Koncert rozpoczniemy chorałem gregoriańskim Adeste, fideles (Przybądźcie, o wierni). Choć czasem wskazuje się, że hymn ów powstał w połowie XVIII wieku, to wiele wskazuje na to, że zarówno tekst, jak i melodia są znacznie wcześniejsze, bo nawet XIII-wieczne, a ich autorem są mnisi cysterscy. Postępując zgodnie z chronologią w dalszej kolejności zabrzmią dwa dzieła wielkiego kompozytora polskiego renesansu, mistrza polifonii polichóralnej, wybitnego kapelmistrza Gdańska Andrzeja Hakenbergera.

Ważną część programu stanowić będą kolędy kaszubskie. Pomorze jest krainą rozśpiewaną, mogącą się poszczycić poważnym dorobkiem w zakresie twórczości muzycznej. To, co stanowi o specyfice kolędy kaszubskiej, to przede wszystkim niespotykane gdzie indziej elementy i treści codziennego życia Kaszubów, jako rybaków i ludzi morza. Do starych przekazów, ciągle żywych w pamięci dzisiejszych nosicieli tradycji, nawiązują także profesjonalni twórcy, reprezentujący różne dziedziny kultury i nauki. Jednym z nich jest Edward Pałłasz, wybitny polski kompozytor pochodzący ze Starogardu Gdańskiego. Podczas studiów w Gdańsku współtworzył sławny teatr studencki „Bim-Bom”, był członkiem zarządu Związku Kompozytorów Polskich, dyrektorem Programu II Polskiego Radia, prezesem Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Dalej usłyszą Państwo m.in. Uśmiechnij się, Dziecino, autorstwa założyciela i pierwszego dyrygenta Polskiego Chóru Kameralnego, Ireneusza Łukaszewskiego.

Postanowiliśmy sięgnąć również po bożonarodzeniowe utwory z odległych części świata, które powstały niedawno, chcąc pokazać, że temat narodzenia Pana Jezusa nadal inspiruje twórców z całego świata, także z krajów, które być może nie kojarzą się w pierwszym momencie z kulturą chrześcijańską. Zabrzmi kolęda japońska, Makibito hitsujiwo zamówiona przez nasz chór w 1995 – o pasterzach oddających chwałę Bogu, a także utwór Hansa Schanderla Kiris bara bari (Chrystus się narodził) w języku Sousou (Gwinea, zachodnia Afryka). Chór sięgnie także do dziedzictwa muzyki hiszpańskiej, wykonując opracowanie villancico (hiszp. kolęda), której autorem jest najprawdopodobniej kataloński kompozytor Mateo Flecha, żyjący na przełomie XV i XVI wieku.

Repertuar uzupełnią jeszcze dwa utwory z kręgu spirituals. To gatunek muzyczny powstały w amerykańskiej kulturze afroamerykańskiej, głównie w ramach tradycji religijnych. Pieśni, określane dzisiaj jako spirituals, były wykonywane przez społeczności afroamerykańskie, zwłaszcza w czasach niewoli i po jej zniesieniu, jako wyraz wiary, nadziei i pragnienia wolności. Mary had a baby to przykład popularnego w tej tradycji stylu wykonawczego call&response, gdzie lider – solista wykonuje pewne partie, a reszta grupy odpowiada lub reaguje na te fragmenty. To tworzy dynamiczny dialog muzyczny. Na koniec natomiast zabrzmi spokojna kołysanka Jesus, Jesus, rest your head, pełna ciepła, opieki i miłości związanej z narodzeniem Dzieciątka Jezus.